Patriotyczny wydźwięk mają też niezwykłe kamienne zamki Szlaku Orlich Gniazd, który ciągnie się od Częstochowy po Kraków. Te wybudowane przez polskiego króla Kazimierza Wielkiego zamki leżą wzdłuż naturalnej dawnej granicy Polski, jaką jest Jura Krakowsko-Częstochowska, i miały strzec jej przed Śląskiem. Prawie wszystkie zamki zostały zniszczone w czasie Potopu Szwedzkiego, stając się niezwykle malowniczymi ruinami.
Częstochowa jest centralnym miastem aglomeracji częstochowskiej, a także największym ośrodkiem gospodarczym, kulturalnym i administracyjnym w subregionie północnym województwa śląskiego oraz siedzibą powiatu częstochowskiego. Miasto w latach 1975–1998 było stolicą województwa częstochowskiego, a dzisiaj z prawie 220 tys. mieszkańcami stanowi drugie pod względem liczby ludności miasto niewojewódzkie po Gdyni. Pod koniec II wojny światowej władze polskiego państwa podziemnego wybrały Częstochowę na tymczasową stolicę Polski i miasto pełniło tę rolę od października 1944 do stycznia 1945 roku.
Miasto znajduje się w południowej Polsce, a zarazem w północnej części województwa śląskiego. Leży nad rzeką Wartą, w trzech mezoregionach fizycznogeograficznych, należących do Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej i Wyżyny Woźnicko-Wieluńskiej. Częstochowa, pomimo tego że znajduje się w granicach województwa śląskiego, to historycznie, kulturowo i etniczne należy do Małopolski.
Na wznoszącym się nad Częstochową wzgórzu Jasna Góra położony jest średniowieczny klasztor zakonu paulinów. Znajdujące się tam sanktuarium stanowi jedno z ważniejszych miejsc kultu maryjnego oraz najważniejsze chrześcijańskie centrum pielgrzymkowe w Polsce. W klasztorze gromadzone są również dzieła sztuki z różnych okresów, najczęściej sakralne, stanowiące w większości dary wotywne wiernych. W roku 1994 Jasna Góra została uznana za pomnik historii. W ołtarzu sanktuarium znajduje się sławny obraz Matki Boskiej Częstochowskiej – wizerunek ikonograficzny przedstawiający Maryję z Dzieciątkiem, nieznanego autorstwa. Obraz ten otoczony jest szczególnym kultem religijnym wśród wiernych Kościoła rzymskokatolickiego oraz Cerkwi prawosławnej i uważany za cudowny. Obraz jest jednym z najlepiej rozpoznawalnych symboli chrześcijaństwa w Polsce.
